Hâkimiyetin Güncesi

Spiderwick Günceleri; Grace kardeşlerin aile yadigârı olan bir köşke taşınıp yeni bir dünyaya adım atmalarını konu edinen beş kitaplık bir seri olarak yazılmış. Buradaki “yeni bir dünya” tanımı, kardeşlerin hem hiç tanımadıkları bir yerde yaşamaya başlamalarını hem de elflerin, cinlerin, perilerin ve daha birçok doğaüstü varlıkların içinde olduğu bir dünyaya girmelerini imliyor aslında. Kitabın anlatıcısı, kardeşlerin –özellikle de Jared’ın- bakış açısına odaklanarak okuyucunun gizemleri kardeşlerle birlikte bir bir çözmesini sağlamış. Daha çok bir giriş niteliği taşıyan ilk kitap Esrarengiz Köşk’ten sonra kardeşler bir yandan bu olağanüstü dünyayı tanımaya başlarlar bir yandan da her iki dünyanın da içinde bulunduğu tehlikeyi fark edip kurtarıcı kimliğine bürünürler. Tehlike ise Yutanhoyrat adında bir yaratığın insanlar da dâhil bütün dünyaya hükmetme çabasıdır. Bunun uğrunda gulyabanileri boyunduruk altını almıştır. Kardeşlerin olayın içine girmesi ise büyük dayılarının bu dünyadaki varlıklar hakkında yazdığı güncedir. Bu güncede, Arthur Spiderwick, görebildiği varlıkların hepsini resmetmiş ve zayıf yönleri de dâhil olmak üzere bu varlıkların her özelliğinin notları vardır. Böyle bir güncenin ortada dolaşması ve varlıkların bütün zayıf yönlerinin içinde bulunması, doğaüstü dünya için büyük bir tehdit oluşturma potansiyeli taşımaktadır. Bu yüzden, günceye sahip olma; insanlar, elfler ve Yutanhoyrat arasında bir mücadeleye dönüşür.

Bu noktada Yutanhoyrat’ın günceye sahip olma isteği tamamen dünya üzerinde hâkimiyet kurma arzusuyla bağlantılı. Herkesi zayıf yönlerini bilebileceği için kolayca onları boyunduruk altına alabilme gücüne sahip olacaktır. Bu anlamda da doğaüstü âlem içinde büyük bir tehlike potansiyeli taşımaktadır. İnsanların elinde olması da aşağı yukarı buna benzer bir tehlike barındırmaktadır. Çünkü bu kitabın insanlar arasında yayılması, bu büyülü dünyanın bütün sırlarının ve gizeminin açığa çıkmasına sebep olacaktır. Bunların karşısında da daha dengeli bir duruş olarak elfler kitaba sahip olup olası tehlikelere karşı kitabı saklama niyeti gütmektedirler. Bu üç ırkın, günceye yaklaşımlarına bakılırsa Arthur Spiderwick’in güncesinin aslında bir tahakküm aracına dönüştüğünü söylemek mümkün olabilir.

İnsanların yaklaşımını örneklemek için kardeşlerin daha özelinde Jared’ın günceye tepkisini göstermek yerinde olacaktır. İlk kitabın Beşinci Bölümü’nün başlığı (“Jared Okuduğu Kitabın Etkisiyle Bir Tuzak Kuruyor”) ne kadar masum gibi görünse de temelde Jared’ın amacı bu büyülü yaratıkların sırlarını ailesine açık etmektir ve bunu da kardeşi Simon’a şu şekilde açıklar: “Onu yakalamanın farklı yollarından söz ediyor. Gerçekten ele geçirip tutmak değil, onu görmek… veya varlığını sezmek anlamında.”(1) Bunun sonrasında ‘Evdeki Sıçan’ adındaki bir yaratığın sırlarını ortaya çıkarmak için mutfağa şeker, un gibi şeyler döküp ayak izlerini açık etmeyi planlar. Burada inandığı şeylerin gerçek olduğunu ailesine kanıtlama çabası görünmektedir. Ama Jared’ın kurduğu ilk cümlede, kitap sayesinde onu nasıl yakalayabilme ve onu tahakküm altına alabilme potansiyelinin olduğu alt metni ortaya konmuştur. Yutanhoyrat ise bu potansiyeli görebildiği ve bu sayede dünyaya hükmetme planlarının kolaylaşacağını bildiği için günceye sahip olmak istemektedir. Yani bu iki ırk –birisi farkında olmadan diğeri bilinçli bir şekilde- güncenin tahakküm gücüne sahip olabilmek için günceyi ele geçirmek ya da elinde tutabilmek için çabalamaktadırlar.

Bu yaklaşıma bir anlamda zıt oluşturacak bakış açısına sahip olan ırk ise elflerin tutumudur. Elfler, kardeşe karşı ılımlı yaklaşan taraftır; günceyi almak için pazarlığa hazırdırlar. Çünkü günce yüzünden varlıkların açığa çıkması, insanlardan gelecek olası tehlikeye kapı açacaktır. Ormanda karşılaştıklarında da şu şekilde açıklarlar bu durumu: “İnsanoğlunun zalimliğini uzun süredir çekiyoruz. Eskiden hiç olmazsa insanlar bizden habersizdi. Şimdi kendimizi korumak için varlığımıza ilişkin bilgileri sizden saklamalıyız.”(2) Sadece kendi konumlarını koruma gibi bir dertleri varmış gibi gözükse de aslında bu katı tutumları ile bütün doğaüstü dünyayı koruma gibi bir niyetleri vardır. Bunun uğrunda Arthur’u yıllarca esir olarak tutmuşlardır. Bu zalimce duran hareketin arkasında aslında güncenin olası kötücül potansiyeline karşı kendi dünyalarını koruma amaçlarını görmek mümkündür. Bu uğurda da Grace kardeşler tarafından ilk pazarlıkta kandırılırlar. Ama serinin sonunda uzlaşmak için insanlarla yine pazarlığa oturmak için bir adım daha atarlar.

Hikâyenin sonunda Yutanhoyrat yenik düşer, çocuklar büyük dayılarını tekrar görme şansına sahip olurlar. Elfler kitabı geri aldıkları için büyü ile dondurdukları Arthur’u bir süre için hayata geri döndürürler; Arthur çocuklarla konuşur ve gerçek hayatta olması gereken yaşına döndüğü için ölür. Ama bu ölüm dramatik bir ölüm olmasının aksine; Arthur’un ruhunun huzur bulması gibi tasvir edilir. Bütün olayların sonunda günce elflere teslim edilir. Serinin bu şekilde bir çözüme bağlanması da hikâyedeki düzeni restore eder. Çünkü tahakküm etme gücünü içinde barındıran günce artık emin ellerdedir: çocuklar bu sayede kendi dünyalarına döner, büyülü dünya ise sırlarını ve gizemlerini kendi içinde barındırmaya devam edecektir.

İllüstrasyon: İlayda Üstel

Dipnotlar

1. Tony DiTerlizzi ve Holy Black, Spiderwick Günceleri 1: Esrarengiz Köşk, çev. Nurettin Elhüseyni (İstanbul: Doğan Egemont Yayıncılık, 2004), 68.

2. Tony DiTerlizzi ve Holy Black, Spiderwick Günceleri 3: Lucinda’nın Sırrı, çev. Nurettin Elhüseyni (İstanbul: Doğan Egemont Yayıncılık, 2004), 84.

Kaynakça

DiTerlizzi, Tony ve Holy Black. Spiderwick Günceleri 1: Esrarengiz Köşk. Çeviren Nurettin Elhüseyni. İstanbul: Doğan Egemont Yayıncılık, 2004.

DiTerlizzi, Tony ve Holy Black. Spiderwick Günceleri 2: Büyülü Taş. Çeviren Nurettin Elhüseyni. İstanbul: Doğan Egemont Yayıncılık, 2004.

DiTerlizzi, Tony ve Holy Black. Spiderwick Günceleri 3: Lucinda’nın Sırrı. Çeviren Nurettin Elhüseyni. İstanbul: Doğan Egemont Yayıncılık, 2004.

DiTerlizzi, Tony ve Holy Black. Spiderwick Günceleri 4: Gecenin Karanlığında. Çeviren Nurettin Elhüseyni. İstanbul: Doğan Egemont Yayıncılık, 2004.

DiTerlizzi, Tony ve Holy Black. Spiderwick Günceleri 5: Yutanhoyrat’ın Gazabı. Çeviren Nurettin Elhüseyni. İstanbul: Doğan Egemont Yayıncılık, 2004.